Eylül 02, 2009

Kündekari sanatı

Kündekari güneydoğuda kadınlarımızın kullandıkları Telkari sanatı ile içiçe bir sanat.. Ben bu ahşapların hepsinin el oyması olduğunu sanıyordum.. Oysa bütün parçalar tek tek hazırlanıyor, sonra aralarında minik kirişlerle içiçe geçerek monte ediliyormuş.. İnanılmaz bir sabır, göznuru ve el emeği.. Ama matematik ve geometri konusunda da çok iyi olmak gerekiyor.. Yoksa fotoğraflardaki gibi bir sanat eserini meydana getirmek için oluşturulan binlerce minicik ağaç parçalarını hazırlamak, bir araya getirmekve yıllara meydan okumasını sağlamak.. Olacak iş değil..
Kısaca Kündekari Sanati ile ilgili açıklayıcı metin :
Akıl almaz bir sabrın ve geometri dehasının eşliğinde sanatçı, ahşabı ‘kündekâri’yle yorumlar ve bir sanat eseri yaratır. Serbest ve rahatlıkla hareket eden binlerce küçük ahşap parçası asırlara meydan okur. İşte bu yüzdendir ki, yapımında en ufak bir hataya dahi tahammülü yoktur kündekârinin.. .Kenarları negatif ve pozitif değerlerde oyulmuş, çokgen ve yıldız biçiminde ayrı ayrı kesilmiş, rumî ve palmet kabartmalarıyla bezenmiş parçalar ile ahşap kirişlerin birbirine geçmesi biçiminde uygulanan ve büyük bir ustalık isteyen kündekârinin, bezeme kompozisyonu geometrik bir şemaya dayanır. Gökyüzündeki yıldızları ve sonsuzluğu ifade eden yıldız, sekizgen, ongen, baklava gibi birçok geometrik desenle birlikte uygulanır. Aralarına farklı tür ve renklerde küçük ahşap plakalar konarak bazı örneklerde oyma işçiliği, sedef, bağa, fildişi kakma işçiliği de kompozisyona dahil edilir. Hazırlanan parçalar birbirine ayrıca bağlayıcı bir malzemeyle tutturulmadığından, kündekârinin uygulandığı ahşap yüzeylerde zamanla ayrılmalar olmaz. Kündekâri tekniğiyle yapılmış bazı örneklerde dayanıklılığı artırmak için geçmelerin arkasında, yine ahşaptan yapılmış bir iskelet kullanılır. Değişen mevsim şartlarında ısıdan ve nemden etkilenmeyecek nitelikte bir ağaçla çalışılır ve birleşme yerlerindeki kanallarda bırakılan hava payları sayesinde, ahşap işçiliğinde zamanla ortaya çıkan çatlak ve şişmeler önlenir. Bu nokta göz önünde bulundurulduğ unda kullanılan malzemeler iç mekânlar için ceviz, şimşir, armut, kiraz, sapelli (maun); bezemelerde abanoz, tik, yılan ağacı, venge, peleseng, sapelli, altın varak, bağa (deniz kaplumbağası kabuğu), gümüş, fildişi, sedef, yakut ve zümrüt gibi değerli materyallerdir. Dış mekânlarda ise, meşe, sapelli, ireko, tik, dişbudak gibi sert hava şartlarına dayanıklı ağaçlar kullanılır.Konya Alaaddin Camii'nin, Beyşehir Eşrefoğlu Camii’nin, Niğde Sungurbey Camii’nin, Ürgüp’teki Taşkın Paşa Camii’nin, Birgi Ulu Camii’nin, Manisa Ulu Camii’nin, Bursa Ulu Camii’nin, Balıkesir Zağanos Paşa Camii’nin minberlerinde; Bursa Yeşil Cami ve Türbesi’nin kapısında Anadolu’nun eşsiz kündekâri örnekleri bulunur.Zıvanalar deliklere ve tablalar kiriş sitemi ile birbirine oturur, binlerce parçayı sadece iki dış seren ayakta tutar, bu yetmezmiş gibi, üzerine Ebced hesabıyla tarih ve isim bile düşürülür. İşte böyle derin manalar eşliğinde derin bir el maharetidir kündekâri, sabırla nakşedilir.






























2 yorum:

  1. Sevgili konuk yazar, biz yazarlar herşeyi bilir, herşeyi aklımızda tutarız. Bunları birgün yazıp, normal insanları da bilgilendirmek istediğimiz zaman ise bunları ortaya çıkarır ve bilgisiz insanları bilgilendiririz. Biz hiçbir şeyi geçen gün öğrenmeyiz, geçenlerde bir yerde okumayız, biz bunları ezelden beri hep biliyoruzdur. Bu nedenle yazınızın başındaki bunu ben de bilmiyordum, geçenlerde okudum, çok şaşırdım, sizinle paylaşmak istedim, gibi normal insan cümleleri kullanarak yazı yazmayız. Bu nedenle yazınızın giriş kısmındaki bu cümleyi kaldırmak zorunda kaldığımı belirtmek isterim. Üstün nitelikler ve yazar kişiliği övünülesi editörünüz.

    YanıtlaSil
  2. İşte budur.. Editörlük budur.. nasılda azımsamışım kendimi.. birden bu sözler yüreklendirdi beni.. motivasyon budur.. Allah sizi başımızdan eksik etmesin üstün nitelikleri anlatmakla bitmez canım Editörüm..
    Saygılar...

    YanıtlaSil